کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرزا محمدحسین نائینی در کشور عراق که پنجشنبه گذشته در نجف آغاز به‌ کار کرده بود، روز گذشته در کربلای معلی به ‌کار خود پایان داد.
در این مراسم جمعی از علما، فضلا و چهره‌های سرشناس حوزه‌های علمیه قم، مشهد، نجف و کربلا و نمایندگان مراجع تقلید، به همراه استادان دانشگاه و نیز متولیان آستان‌های مقدس و زیارتگاه‌های شریف از نقاط مختلف جهان حضور داشتند تا به تبیین ابعاد شخصیتی میرزای نائینی و آثار گرانسنگ او بپردازند.
آیت‌الله علیرضا اعرافی (مدیر حوزه‌های علمیه ایران)، آیت‌الله شیخ جعفر نائینی (نوه مرحوم علامه نائینی)، آیت‌الله سیدمنیر الخباز (از استادان برجسته حوزه علمیه نجف) و سیدعیسی الخرسان (تولیت عتبه مقدسه علوی) از جمله سخنرانان مطرح این همایش بودند و در پایان نیز از موسوعه علمی ۴۰‌جلدی محقق نائینی که حاصل دو سال تلاش حوزه علمیه قم و مجتمع علمی امام حسین(ع) است، رونمایی شد.مراحل پیشین این رویداد در ایران برگزار شده بود؛ مرحله نخست، اول آبان گذشته در شهر مقدس قم با پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی و با سخنرانی ویژه آیت‌الله العظمی سبحانی و سه روز بعد در مشهد مقدس.این کنگره که با همکاری آستان‌های مقدس علوی و حسینی و مدیریت حوزه‌های علمیه قم و مشهد با هدف پاسداشت مجاهدت‌ها و آثار علامه نائینی برگزار شد، جلوه زیبایی از همکاری‌های علمی و ترویجی حوزه‌های علمیه شیعی و اعتاب مقدسه در ایران و عراق را به نمایش گذاشت که امید است این همکاری‌ها در عرصه‌های میدانی نیز تداوم داشته باشد.
اما فارغ از محتوا و دستاوردهای همایش، ابتکار آستان مقدس حسینی در برگزاری اختتامیه همایش در حرم حسینی و استفاده از ظرفیت زیارت و فضای کالبدی حرم و حضور زائران برای همایشی در این سطح، جالب توجه بود و التفات نمادینی شد بر رویکرد اجتماعی میرزای نائینی.
به‌ ویژه اینکه حوزه‌های علمیه عراق در سده اخیر، کمتر رویکرد اجتماعی و حتی تبلیغی داشته‌اند. حوزه علمیه نجف با همه سابقه و بزرگی‌اش، در دوره معاصر بر مسائل علمی و فقه سنتی متمرکز بوده و نه‌تنها در عرصه فقه اجتماعی، بلکه حتی در مسائل تبلیغی نیز ورود چندانی نداشته است.گرچه برخی ساختارهای تبلیغی در حوزه‌های علمیه عراق به تازگی شکل گرفته و فعال شده‌اند، اما سال‌هاست که حتی اعزام مبلغ برای بسیاری از مناطق عراق هم در ایام تبلیغی از سوی حوزه‌های علمیه ایران انجام می‌شود.با این حال این ابتکار عمل زیبا از پیوند حوزه عراق و مردم را باید به فال نیک گرفت و برای گسترش هر چه بیشتر آن در ایران هم تلاش کرد. پیوندی که در سابقه تاریخی حوزه علمیه نیز وجود داشته و نمونه‌های آن را در دروس عمومی حوزه با حضور آزادانه مردم و دروس مکاسب با حضور بازاریان سراغ داریم.
این پیوند به‌ویژه در حوزه علمیه خراسان، به‌عنوان دومین حوزه علمیه شیعه که از سرمایه‌هایی چون سابقه ادبیاتی، تبلیغی و ارتباطات زیارت‌محور بهره می‌برد، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. مزیت‌هایی که می‌تواند این حوزه را در عرصه‌های تبلیغی و رسانه‌ای به اولین حوزه علمیه تبدیل کند.